नेपालको संविधानमा बालबालिकाको हकका सम्बन्धमा भएको व्यवस्थाको चर्चा गर्दै नागरिकका कर्तव्यहरुको सूची लेख्नुहोस् ।

नेपालको संविधानमा मौलिकहकको रुपमा धारा ३९ मा बाबालिकाको हकलाई व्यवस्था गरिएको छ, जसलाई निम्नानुसार चर्चा गर्न सकिन्छ:

प्रत्येक बालबालिकालाई आफ्नोसहित नामाकरण र जन्मदर्ताको हक हुने,
परिवार तथा राज्यबाट शिक्षा, स्वास्थ्य, पालनपोषण, उचित स्याहार, खेलकुद, मनोरञ्जन तथा सर्वाङ्गीण व्यक्तित्व विकासको हक हुने,
प्रारम्भिक बाल विकास तथा बाल सहभागिताको हक हुने,
बाल अनुकुल न्यायको हक हुने,
असहाय, अनाथ, अपाङ्गता भएका, द्वन्द पीडित, विस्थापन एवं जोखिममा रहेका बालबालिकालाई राज्यबाट विशेष संरक्षण र सुविधा पाउने हक हुने,
बालबालिकालाई कलकारखाना, खानी वा यस्तै अन्य जोखिमपूर्ण काममा लगाउन नपाइने, बाल विवाह, गैरकानुनी, ओसारपसार र अपहरण गर्न तथा बन्धक राख्न नपाइने, सेना, प्रहरी तथा सशस्त्र समुहमा भर्ना गर्न, प्रयोग गर्न, सांस्कृतिक वा धार्मिक प्रचलनका नाममा कुनै पनि माध्यम तथा प्रकारले दुव्यवहार, उपेक्षा शाारीरिक , मानसिक, यौनजन्य,तथा अन्य कुनै प्रकारको शोषण गर्न वा अनुचित प्रयोग गर्न नपाइने, बालबालिकालाई घर, विद्यालय तथा अन्य जुसनसुकै स्थान र अवस्थामा शारीरिक मानसिक वा अन्य कुनै किसिमको यातना दिन नपाइने, यस विपरितका कार्य कानुनबमोजिम दण्डनीय हुने र त्यस्तो कार्यबाट पीडिट बालबालिकालाई पीडकबाट कानुनबमोजिम क्षतिपूर्ति पाउने हक हुने ।

नगरिकका कर्तव्यहरुको सूची :

नेपालाको संविधानको धारा ४८ मा नागरिकका कर्तव्यहरुको व्यवस्था छ, जसको सूची निम्नानुसार बनाउन सकिन्छ ;
क) राष्ट्रप्रति निष्ठावान हुने,
ख) नेपालको राष्ट्रियता, सार्वभौमसत्ता र अखण्डताको रक्षा गर्ने,
ग) संविधान र कानुनको पालना गर्ने,
घ) राज्यले चाहेका बखत अनिवार्य सेवा गर्ने,
ङ) सार्वजनिक सम्पत्तिको सुरक्षा र संरक्षण गर्ने,